Terapie onkologiczne
Lek przeciwmalaryczny pomoże zwalczać raka

Polscy naukowcy zbadają możliwości przeciwnowotworowego zastosowania pirymentaminy, wynalezionej 65 lat temu do walki z malarią oraz toksoplazmozą. Pirymetamina stosowana jest także w leczeniu zapalenia płuc wywołanego przez Pneumocystis carinii oraz nadkrwistości. Niedawno okazało się, że hamuje ona również działanie białka STAT3, a zatem może skutecznie walczyć z komórkami nowotworowymi. 24 tabletki pirymentaminy kosztują około 100 złotych.

W marcu tego roku rozpoczęto badania przedkliniczne z postacią dożylną pirymetaminy, łatwiej docierającą do tkanek organizmu, w ramach Projektu TNBC. TNBC to potrójnie negatywny rak piersi, wciąż zbierający śmiertelne żniwo wśród kobiet na całym świecie. Już wkrótce w 10 ośrodkach klinicznych na terenie całej Polski ruszą także badania kliniczne nad doustnym preparatem pirymetaminy.

Wspomniane białko wewnątrzkomórkowe STAT3 decyduje o odczytywaniu informacji z DNA. W zdrowej komórce uaktywnia się jedynie w razie potrzeby, natomiast w komórce nowotworowej może być "włączone" cały czas. Wpływa przede wszystkim na angiogenezę (tworzenie naczyń krwionośnych odżywiających guzy nowotworowe), zapobiega apoptozie komórek rakowych, wspomaga ich rozprzestrzenianie w organizmie i chroni je przed układem immunologicznym (dzięki STAT3 komórki nowotworowe "oszukują" komórki układu odpornościowego). Aktywne białko STAT3 występuje w wielu rodzajach nowotworów, między innymi nowotworach hematologicznych, piersi, układu pokarmowego, płuc, głowy oraz szyi.

Pirymetamina blokuje działanie STAT3, hamując w ten sposób podział komórek nowotworowych, skracając długość ich życia i zapobiegając angiogenezie oraz tworzeniu przerzutów. Ponadto ułatwia układowi odpornościowemu walkę z nowotworami.

Inhibitory STAT3 mogą znaleźć zastosowanie w podnoszeniu skuteczności terapii celowanych, zapobiegając nabywaniu oporności komórek rakowych na stosowane leki. Nie ma jeszcze wystarczających danych, by stwierdzić, czy nowotwory potrafią uodpornić się na działanie pirymetaminy.

Zrealizowane m.in. w Dana Farber Institute (Boston) i Moffit Cancer Center& Research Institute badania in vitro oraz na zwierzętach dały obiecujące wyniki, co otworzyło drogę do rozpoczęcia badań z udziałem ludzi. Amerykańskie badania kliniczne dotyczące zastosowania pirymetaminy w przewlekłej białaczce limfocytowej (CLL) zakończą się w 2020 roku; trwa także I faza badań klinicznych w zespole mielodysplastycznym (MDS).

(Źródło: rynekzdrowia.pl, Paweł Wernicki, PAP)