Profilaktyka i zdrowie
Uważaj na kleszcze: borelioza!

W Polsce diagnozuje się 13 tysięcy przypadków boreliozy rocznie, przy czym, uwzględniając przypadki niewykryte, niezdiagnozowane na czas lub niezarejestrowanej w Sanepidzie, chorych na boreliozę może być nawet cztery razy więcej. Częstym pierwszym objawem zakażenia boreliozą jest charakterystyczny rumień wokół miejsca ugryzienia kleszcza.

Wyróżniamy trzy stadia boreliozy, z których pierwsze to borelioza wczesna, tzw. zlokalizowana. Tę postać choroby wyleczyć najłatwiej. Stadium drugie występuje, gdy miejsce ma rozsiew bakterii. Przejawia się piekącymi nerwobólami, obrzękiem węzłów chłonnych, paraliżem, zaburzeniami czucia. Może dojść do zapalenia mięśnia sercowego lub zapalenia osierdzia, czerwonych narośli na skórze w okolicach uszu (dzieci), sutków i moszny. Zarówno pierwsze, jak i drugie stadium z powodzeniem leczy się antybiotykoterapią.

Stadium trzecie natomiast to tzw. borelioza przewlekła. W przypadku zawansowanej boreliozy terapia antybiotykami przynosi wyleczenie w marginalnej ilości przypadków. Diagnostyka przewlekłej boreliozy jest bardzo trudna, ponieważ jest to choroba heterogeniczna i prezentuje objawy innych schorzeń, np. reumatologicznych, urologicznych, neurologicznych, psychosomatycznych czy dermatologicznych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na następujące symptomy]: silne bóle nerwów oporne na leczenie przeciwbólowe, drętwienie lub paraliż (zwł. nóg i twarzy), uczucia ciepła i zimna lub dreszcze, silne i trwałe bóle głowy, zaburzenia równowagi i zawroty głowy, zaburzenia widzenia (np. zapalenie nerwu wzrokowego), zaburzenia ruchowe i funkcji poznawczych (koncentracji, pamięci, trudności z doborem słów itd.), przewlekłe i silne zmęczenie i złe samopoczucie, zaburzenia osobowości.

Bakterie wywołujące boreliozę „tępione” są w praktyce różnymi antybiotykami, które nie zawsze zapewniają pożądane efekty – ze względu na szczególne własności krętków borrelii powodują znaczne zmniejszenie skuteczności funkcjonowania układu odpornościowego oraz działania antybiotyków. W początkowej fazie leczenia antybiotyki mogą przynieść pewną poprawę. Niestety, w późnym stadium boreliozy nie eliminują jej całkowicie. Po odstawieniu antybiotyków następuje namnażanie bakterii w całym organizmie oraz powrót symptomów boreliozy.

Antybiotyki nie działają w dalszym stadium boreliozy także dlatego, że krętki borrelii usadawiają się często w słabo ukrwionych częściach ciała takich jak chrząstki, włókna, więzadła i w przestrzeni międzykomórkowej oraz, jak wspomniano, rozmnażają się cyklicznie co 12−24 godz.

Zespół dr. Friedricha Douwesa z Niemiec od dawna leczy przewlekłą boreliozę metodą hipertermii ogólnoustrojowej (hipertermii całego ciała). Lekarze ci mają doświadczenia w terapii ponad 800 pacjentów z chroniczną postacią tej choroby. Wyniki leczenia boreliozy, publikowane m.in. podczas Międzynarodowego Sympozjum Hipertermii w Berlinie jesienią 2015 roku, są bardzo obiecujące.

Dowiedziono, że krętki boreliozy nie są odporne na działanie wysokich temperatur i giną pod wpływem dwugodzinnej ekspozycji na temperaturę 41,6°C niezależnie od tego, w jakim obszarze ciała są usytuowane. Efektywność antybiotykoterapii wzrasta natomiast szesnastokrotnie przy wzroście temperatury z 36°C do 38°C, ponieważ zarażone komórki lepiej przyswajają antybiotyk w podwyższonej temperaturze. Prowadzi to do skutecznego zmniejszenia dolegliwości bólowych, objawów neurologicznych i reumatologicznych.

Bardzo ważna w osiągnięciu dobrych efektów leczenia jest poprawa stanu emocjonalnego pacjenta. Na postać przewlekłą boreliozy zapadają osoby nadwrażliwe, co prawdopodobnie wiąże się ze zbyt niskim poziomem GABA - obniżenie jego poziomu wpływa na silne odczuwanie lęku, ale też innych emocji jak gniew, smutek, nadmierna radość. Stabilizacja nastroju odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia i eliminacji nawrotów przewlekłej boreliozy.

Jeżeli odczuwamy którąkolwiek z wymienionych powyżej dolegliwości, przewlekłych lub cyklicznie się powtarzających, niezbędne dla właściwej diagnozy jest wykluczenie lub potwierdzenie boreliozy. W przypadku rozpoznania tej groźnej choroby, zwłaszcza jej przewlekłej postaci, najbardziej celowe będzie jak najszybsze podjęcie zintegrowanego leczenia tej choroby opartego na antybiotykoterapii, jeśłi to możliwe, w połączeniu z medyczną hipertermią.

Niestety, po dziś dzień nie dysponujemy pewną, niezawodną diagnostyką i skutecznymi metodami terapii boreliozy. Na rynku dostępne są serologiczne testy pomocne w wykryciu boreliozy: Western Blot, LTT, EliSpot, PCR test, CD 56/57. Pamiętajmy: im szybciej od momentu zarażenia uda się wdrożyć leczenie, tym wyższe jest prawdopodobieństwo sukcesu terapii.

Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat? Przeczytaj cały artykuł: http://www.eanu-archiv.de/

(Źródło: Dr n. med. K. Krupka, "Aktualności Medyczne" nr 6 (3/2016))